Rak dojke je predstavlja najčešći maligni tumor kod žena u svetu, a u Republici Srbiji je i jedan od najčešćih uzroka prevremene smrti kod žena. Rizik žena da tokom života obole od raka dojke iznosi oko 12,4%. To znači da jedna od osam žena može očekivati da će tokom svog života oboleti od ove bolesti.
Svake godine u Srbiji se registruje oko 4000 novih slučajeva ove bolesti, što predstavlja više od četvrtine svih malignih bolesti kod žena. Od raka dojke u Srbiji godišnje umre 1600 žena, što čini oko 18% smrtnosti od raka. Prema podacima Registra za rak Zavoda za javno zdravlje Šabac, 2013. godine u Mačvanskom okrugu obolelo je 128 žene (standardizovana stopa incidencije 47,1 na 100000) a umrlo 66 žena (standardizovana stopa mortaliteta 19,6 na 100000). Na teritoriji grada Šapca, tokom 2013. od raka dojke obolelo je 59 žena (19,4% u strukturi svih malignih tumora kod žena i standardizovana stopa incidencije 60,8 na 100000).
Rak dojke se u našoj zemlji najčešće otkriva u odmakloj fazi. U trenutku postavljanja dijagnoze, kod više od polovine žena je došlo do širenja bolesti iz dojke u regionalne limfne žlezde, na kožu, ili već postoje udaljene metastaze, što značajno smanjuje njihove šanse za izlečenje. Značajan pokazatelj je i veličina tumora u trenutku otkrivanja: samo kod 30% žena tumor dojke se otkrije dok je manjih dimenzija, do 2 cm; udeo tumora koji se još uvek ne mogu napipati, a otkrivaju se mamografskim snimanjem je zanemarljiv.
S obzirom na važnost problema, Ministarstvo zdravlja je, uvažavajući preporuke SZO, analizirajući skrining programe drugih zemalja i koristeći njihova iskustva, sačinilo program za skrining raka dojke i u našoj zemlji koji ima cilj rano otkrivanje raka dojke, adekvatnu dijagnostiku i terapiju, smanjenje smrtnosti i poboljšanje kvaliteta života žene.
Skrining predstavlja otkrivanje bolesti, korišćenjem skrining testa u prividno zdravoj populaciji koja ne pokazuje znake bolesti. Skrining se sprovodi organizovanjem mamografskih pregleda kod zdravih žena uzrasta od 50 do 69 godina. Otkrivanje raka dojke u ranoj fazi pored visoke šanse za izlečenje, omogućava i primenu poštednih hiruških intervencija, brži oporavak, smanjene invalidnosti, bolji kvalitet života kao i smanjenje troškova lečenja i indirektnih troškova bolesti.
Organizovani skrining raka dojke u Mačvanskom okrugu sprovodi se od marta meseca 2014. na području DZ Šabac i DZ Loznica a za koordinaciju sprovođenja skrininga zadužen je Zavod za javno zdravlje Šabac. Od početka sprovođenja organizovanog skrininga do sada je pozvano skoro 26000 žena uzrasta od 50-69.godina.. Od ukupnog broja žena pozvanih na skrining, mamografiju je uradilo skoro 9500 žena (u Šapcu 5814 žena i 3601 žena u Loznici). Prisustvo malignog tumora, nakon pozitivnog mamografskog nalaza, potvrđeno je kod 12 žena (8 u Šapcu i 4 u Loznici) .
Možda broj od 12 žena sa ranootkrivenim karcinomom ne izgleda kao impozantan efeket skrininga ali moramo posmatrati širi aspekt jer ne radio se samo o statističkom podatku, radi se o životu 12 žena u najboljim godinama, o 12 majki ilih budućih majki, supruga, ćerki…i još mnogo širih, zdravstvenih, socijalnih i ekonomskih aspekata
Obzirom da se tek svaka druga ili treća žena koja je pozvana na skrining, zaista i odazove i uradi mamografiju, jasno je kolika je potreba podizanja nivoa svesti o značaju preventivnih pregleda, osnaživanju i ohrabrivanju žena da urade preventivni pregled Rak dojke otkriven u ranoj fazi podrazumeva potpuno izlečenje u preko 90% slučajeva. Apelujemo na žene da se odazovu na poziv iz Doma zdravlja, urade mamografski pregled koji je bezbolan, bezbedan i jedini efikasan način u borbi protiv raka dojke.
Dr Olivera Stojanović, spec.soc.medicine
Koordinator skrininga za Mačvanski okrug
Načelnik
Centra za promociju zdravlja,
analizu, planiranje i organizaciju zdravstvene službe,
informatiku i biostatistiku
